اسکانیا یکی از مشهورترین تولیدکنندههای خودروهای سنگین و اتوبوس در جهان است. در ایران نیز این نام بهلطف قیمت مناسب، خدمات پس از فروش خوب و هزینههای نگهداری پایین توانسته سهم قابل توجهی از بازار ناوگان حمل و نقل بین شهری را به خود اختصاص دهد.
تاریخ اسکانیا را باید در آخرین دهه از قرن نوزدهم جستجو کرد. یلیپ ورسن در سال ۱۸۹۱ کارخانهای برای ساخت واگنهای راهآهن تأسیس نمود. او پس از انجام مقدمات کار، نام این مجموعه را وابیس به معنی کارخانه واگنسازی نهاد، که کارخانه تولیدی آن، در منطقه سودتلیا قرار داشت.
از سوی دیگر، در سال ۱۹۰۰ یک کارخانه دوچرخهسازی توسط گوستاو اریکسون در شهر صنعتی مالمو با نام اسکانیا تأسیس گردید. این شرکت به تدریج تغییر جهت داد و به سمت تولید خودرو و کامیون رفت، تا اینکه در سال ۱۹۱۱ دو کمپانی در هم ادغام شدند و شرکت اسکانیا-وابیس را پدید آوردند.
نشان این شرکت یک اژدها در نظر گرفته شد، که روی سر آن تاجی قرار داشت و از دهانش آتش بیرون میآمد. در آن سالها خودروهای متفاوتی تولید شد و همزمان تعدادی قایق، با موتور ۴ سیلندر ۱۲ اسب بخار نیز در خط تولید این کمپانی تولید شد. به تدریج تولیدات شرکت گسترش یافت و در کشورهای دانمارک و نروژ نیز خطوط تولید آن، دائر گشت.
کمکم اسکانیا تولید اتوبوس را هم تجربه کرد و تا سال ۱۹۲۰ عمده تولیدات شرکت به تولید اتوبوس و کامیون اختصاص یافت. این روند تا شروع جنگ جهانی ادامه پیدا کرد. پس از پایان جنگ بار دیگر اسکانیا به تولید اتوبوسها و خودروهای سنگین پرداخت و توانست بخش با اهمیتی از بازار این خودروها در اروپا و جهان را در اختیار خود بگیرد. در ۱۹۶۹ میان این شرکت و دیگر هموطنش ساب ادغام صورت گرفت. با این حال با توجه به محبوبیت برند اسکانیا، زمامداران شرکت تصمیم گرفتند تا کماکان به تولیدی برندی مستقل با همین نام (نه اسکانیا-ساب) ادامه دهند. در حال حاضر بخش عمدهای از سهام اسکانیا متعلق به گروه فولکسواگن است و دولت سوئد و تعدادی از سرمایهگذاران خصوصی نیز بخشهایی از آن را در اختیار دارند.
کامیونها و اتوبوسهای اسکانیا در ایران از حداقل سه دهه قبل حضور موثری دارند. با این حال سکوی پرش اسکانیا در بازار ایران را دو شرکت عقابافشان (نماینده تولید اتوبوس) و ماموت (خودروهای سنگین) تدارک دیدند. عقابافشان که پیشتر نماینده رسمی قطعات یدکی محصولات اسکانیا در ایران بود، با راهاندازی خطوط تولید و مونتاژ خود و به لطف قیمت و امکانات محصولاتش در بازارِخیلی زود به موفقیتی چشمگیر دست پیدا کرد و بخش قابل توجهی از نیازهای حمل و نقل مسافربری را در اختیار خود گرفت.
اسکانیا در بازارهای جهانی و اروپایی محصولات پیشرفتهای را در خط تولید خود میبیند که از آنجمله میتوان به سری ایریزار (I4 و I6) و گل سرسبد اتوبوسهای اسکانیا، تورینگ اشاره کرد. در ایران عقابافشان با سه محصول مارال 4212 (C12)، مارال 4214 (LX) و درسا حضور خود را تثبیت کرده است. تمام این سه محصول از سری K اتوبوسهای اسکانیا هستند که اولینبار در سال 2006 قدم به خط تولید گذاشتند. در ادامه به بررسی هرکدام از این سه محصول میپردازیم:
مارال 4212 (K410 IB4x2 NB):
بهطور کلی اسکانیا در نامگذاری سری K قانونی را اعمال میکند، بدینصورت که پس از عدد که نمایانگر مدل محصول است (410)، هرکدام از حروف نمایانگر معنای خاصی هستند. در اینجا حرف I به معنی Intercity یا بین شهری است. این سری به لحاظ آسایش در حد متوسطی قرار میگیرند. حرف B نیز به معمولیبودن اتوبوس اشاره دارد. 4x2 نشانگر دو محورهبودن اتوبوس است. N در دستهبندی ارتفاع شاسی به معنای ارتفاع معمولی محور جلو و عقب است. B نیز به سیستم تعلیقی اشاره دارد که از نوع بادی در محورهای جلو و عقب و با اکسل سخت (rigid) در محور جلو است.
با این مقدمه در مییابیم که مارال 4212 اتوبوسی متوسط است. پیشرانه درنظرگرفته شده برای این خودرو از نوع ۶ سیلندر و مجهز به توربوشارژر و اینترکولر است که توانایی تولید ۴۱۰ اسب بخار قدرت (در دور موتور ۱۹۰۰) و ۲۰۰۰ نیوتونمتر (در محدوده ۱۰۰۰ تا ۱۲۵۰ دور در دقیقه) گشتاور را داراست. گیربکس از نوع ۸ سرعته اتوماتیک و مجهز به ریتاردر است که امکان تعویض دندهها به شکل دستی نیز برای آن فراهم شده است.
عقابافشان این اتوبوس را میتواند با سه نوع آرایش صندلی معمولی، VIP و VIP خاص روانه بازار کند. در آرایش معمولی بهجز راننده و کمکراننده ۴۴ صندلی در کابین نصب میشود. در VIP این عدد به ۳۰ صندلی میرسد و در نمونه VIP خاص تعداد ۲۵ صندلی همراه با زیرپایی (موسوم به تختشو) فضای داخلی مارال را پر میکنند.
طول ۱۲.۵ متری مارال 4212 آن را در کلاسی پایینتر از سری B9R ولوو قرار میدهد. با این همه مارال به لحاظ امکانات و تجهیزات رفاهی کاملا در حد و اندازهی رقبا است. تهویه مطبوع با قابلیت خنککنندگی و گرمایش، دو دستگاه مانیتور LCD همراه با DVD پلیر در سالن و یک عدد CD پلیر در کابین استراحت راننده، بلندگوی اعلام حرکت به مسافرین خارج اتوبوس، دوربین دنده عقب، یخچال و قهوهجوش، سیستم الکترونیکی ضد سرقت و آینههای برقی و گرمشونده از جمله تجهیزات و امکانات مارال هستند.
به لحاظ ایمنی فعال نیز مارال به ترمزهای ضدقفل (ABS) همراه با ترمز الکترونیک، سامانه کنترل لغزشی (TC) و کنترل پایداری (ESP) مجهز است.
مارال 4214 LX (K410 IB6x2*4 NB):
تفاوت این مدل با مدل قبلی در سهمحوره بودن و همینطور قابلیت چرخش یکی از محورهای عقب (برای سهولت در گردش) است. همینطور طول این مدل از مارال با مقداری افزایش به ۱۴.۲ متر رسیده که این افزایش طول تاثیر خود را بر افزایش ظرفیت حمل مسافر نشان میدهد. بهطوریکه 4214 در حالت عادی قابلیت حمل ۵۸ مسافر را داراست و در چیدمان VIP میتواند ۳۸ مسافر را با خود حمل کند. عقابافشان برای این مدل صندلیهای مخصوص VIP را در نظر گرفته است. به جز این تفاوتها در ابعاد و اکسلها، این ورژن از مارال تفاوت دیگری در بخش تجهیزات و یا قوای محرکه با نمونهی قبلی ندارد.
دُرسا (K410 EB4x2NB):
این محصول جدید عقابافشان در رده E جای میگیرد که متعلق به اتوبوسهای بین شهری با قابلیت طی مسافتهای طولانی و بالاترین سطح آسایش است. طراحی متفاوت دُرسا این اتوبوس دو محوره با فاصله بین دو محور ۱۲.۵ متر را متفاوتتر از دیگر محصولات عقابافشان میکند. به لحاظ پیشرانه تفاوتی میان درسا و سری مارال وجود ندارد و هر سه از همان گونه 6 سیلندر 410 اسب بخاری بهره میبرند. دُرسا نیز همچون مارال 4212 در سه گونه آرایش صندلیها قابل ارائه است که شامل نوع معمولی با ۴۴ سرنشین، VIP با ۳۰ سرنشین و VIP با صندلیهای مخصوص ۲۵ نفره میشود. درسا نیز از همان تجهیزات سری مارال که شامل تهویه مطبوع با قابلیت خنککنندگی و گرمایش، دو دستگاه مانیتور LCD همراه با DVD پلیر در سالن و یک عدد CD پلیر در کابین استراحت راننده، بلندگوی اعلام حرکت به مسافرین خارج اتوبوس، دوربین دنده عقب، یخچال و قهوهجوش، سیستم الکترونیکی ضد سرقت و آینههای برقی و گرمشونده و موارد ایمنی مثل به ترمزهای ضدقفل (ABS) همراه با ترمز الکترونیک، سامانه کنترل لغزشی (TC) و کنترل پایداری (ESP) بهره میبرد.