سامانه پیمایش هوشمند تردد ناوگان (سپهتن):

سامانه پیمایش هوشمند تردد ناوگان (سپهتن): نظارت لحظه ای پلیس بر رفتار رانندگان

افزایش نرخ تصادفات و تلفات جاده ای در  کشور یکی از دغدغه های مهم در ایران طی چند سال اخیر می باشد. می توان گفت این نرخ یکی از بالاترین درصدها در جهان را دارا می باشد ومتاسفانه میزان تلفات آن را میتوان با تلفات یک جنگ مقایسه نمود. جمعیت کشور ما کمتر از یک درصد کل جمعیت جهان است ولی درصد تلفات جاده ای کشور حدود 2 درصد تلفات جهانی و حدود یک ونیم برابر متوسط جهانی است. طبق برآوردهای سازمان ملل متحد، تا سال 2020 آمارتلفات جاده ای کشورهای در حال توسعه بین 65 %تا 80 % افزایش می یابد.

در این راستا سامانه پیمایش هوشمند تردد ناوگان (سپهتن) با هدف ارتقای ایمنی و نظارت دقیق بر عملکرد این ناوگان از سوی مراجع و مسئولین ذیربط طرح ریزی گردیده است.

این سامانه در حوزه مسافربری به پلیس کمک می‌کند و حرکات راننده از طریق دوربینی که در داخل اتوبوس نصب است، به صورت لحظه ای، کنترل می شود.از طریق این سامانه، همه اقدامات سنتی نظیر کنترل راننده در پاسگاه ها حذف خواهد شد، به گونه‌ای که دوربین به جای چشم پلیس، راننده را با گواهینامه مطابقت داده و یا حرکات و تخلفات وی را کنترل می‌کند.

سه دلیل عمده برای میزان تصادفات جاده ای وجود دارد، انسان، جاده و خودرو. نکته تاسف باری که وجود دارد این است که درصد خطای انسانی حدود نصف تلفات کلی را شامل می شود.

توجه به بالا بودن تلفات انسانی نسبت به معیار جهانی، پلیس راهوار سعی نموده در چند سال اخیر، پیاده سازی و ایجاد یک بستر مناسب جهت نظارت بر خودروهای عمومی را اجرایی نماید، این سامانه تحت عنوان سامانه پیمایش هوشمند تردد ناوگان ( سپهتن) نامیده میشود.

طی پژوهش هایی قرار شد نظارت شبانه روزی و آنلاین بر روی کلیه عوامل خطرآفرین در خودروهای عمومی را پیش بینی نماید، برخی از این عوامل عبارتند از:

• عدم رعایت ساعت رانندگی مجاز توسط راننده ها و خستگی به علت ساعت رانندگی غیر مجاز و عدم استراحت بین رانندگی های مداوم
• عدم رعایت سرعت مجاز و مطمئنه
• مکالمه حین رانندگی و …

کنترل عملکرد ناوگان حمل و نقل بار و مسافر، همواره از دغدغه های مسئولین ذیربط بوده و هست; چنانکه در سالهای اخیر سیستم های متعددی بدین منظور طرح ریزی و حتی اجرا شده است تا ایمنی راه ها و مسافرین ارتقاء یابد. دوربین های کنترل سرعت، سامانه های تردد شمار، تابلوهای هشدار و اطلاع رسانی و سامانه کنترل سرعت آفلاین که توسط پلیس راه برای ناوگان اتوبوس اجرا گردیده است، از جمله این سیستم ها بودند تا بیش از پیش ایمنی راه ها افزایش یابد.

ایمنی راه ها و جاده های کشور نقش به سزایی در امنیت و آسایش مردم دارد و حتی سرعت توسعه اقتصادی کشور در گرو این امر است.

در این راستا سامانه پیمایش هوشمند تردد ناوگان (سپهتن) با هدف ارتقای ایمنی و نظارت دقیق بر عملکرد این ناوگان از سوی مراجع و مسئولین ذیربط طرح ریزی گردیده است.

اجزای تشکیل دهنده سامانه سپهتن و نحوه عملکرد آن:

سامانه سپهتن از چند قسمت اصلی تشکیل شده است:

• ردیاب آنلاین
• دوربین
• دستگاه کارت خوان گواهینامه
• ماژول DSRC
• سیستم سخنگو و هشدار دهنده
• قابلیت قرائت اطلاعات از بستر ECU و ورودی Odometer
• اتصال آنلاین به دیتا بیس پلیس راهور و راهداری کشور

نحوه عملکرد سامانه سپهتن به این صورت می باشد که در ابتدای روشن کردن خودرو راننده ملزم به قرار دادن گواهینامه خود در دستگاه مربوطه میباشد, این سیستم با قابلیت ارتباط با دیتابیس اصلی پلیس راه (بصورت آنلاین) میتواند مجاز بودن رانندگی این شخص را به سیستم گزارش دهد و در صورت عدم مجوز, هشدارهای صوتی مناسب به راننده داده خواهد شد و آن را از رانندگی منع خواهد نمود.

هر راننده مجاز به رانندگی 9 ساعت در شبانه روز می باشد و به ازای رانندگی مداوم 4 ساعته ملزم به استراحت ده دقیقه ای میباشد, این سیستم قابلیت محاسبه ساعت رانندگی بصورت دقیق را دارا میباشد و به محض عدم رعایت ساعت مجاز و یا عدم استراحت بین رانندگی پیغام های مناسب صوتی را جهت اگاه سازی راننده اعلام میکند.

در صورت تجاوز راننده از سرعت مجاز, هشدارهای لازم به راننده داده خواهد شد و در صورت عدم تصحیح سرعت توسط راننده, راننده در ایستگاه پلیس بعدی مورد بازخواست و اعمال قانون قرار خواهد گرفت.

همچنین یک دوربین قرار گرفته شده در دستگاه در موارد مشخصی میتواند عکس راننده را به سرور اصلی انتقال دهد که با این کار میتوان تطابق راننده با گواهینامه و همچنین وضعیت ظاهری راننده مانند صحبت کردن با موبایل یا عدم بستن کمربند ایمنی و .. را بصورت تصویری بررسی نمود و درصورت تخطی اعمال قانون انجام شود.

ماژول  DSRC که به محض وارد شدن به محوطه پاسگاه, مرکز پلیس را از حضور خودرو مطلع می سازد و در صورت وجود هر گونه خطای خطرناک, پلیس می تواند اقدام به متوقف کردن خودرو در ایستگاه نماید.

سامانه سپهتن چه مزایایی دارد؟

• عدم لزوم مراجعه راننده به پلیس راه بصورت فیزکی جهت زدن کارت ( روال قدیمی) و جلوگیری از اتلاف زمان راننده و مسافران
• اعمال محدودیتهای زمانی و سرعتی بصورت دقیق بر راننده و یا راننده ها در هنگام رانندگی
• زیرساخت مناسب جهت شناسایی رانندگان متخلف و اعمال قانون بصورت کاملا مشخص در زمان مناسب
•  مهمترین مزیت آن امن کردن استفاده از ناوگان عمومی و کاهش تلفات جاده ای
• ارائه گزارشات انلاین به شرکتهای مسافربری جهت کنترل دقیق و لحظه به لحظه ناوگان خودرویی

نصب و راه اندازی دستگاه های فوق الذکر نوید استقرار سیستم حمل و نقل هوشمند (ITS) را در آینده نزدیک و قابل استفاده برای کلیه خودروها می دهد. امید است این طرح ملی با حمایت دولت و با همت متخصصان داخلی، اجرایی شده و مردم عزیز کشورمان از مزیت های مطلوب این سامانه بهره مند گردند.

طبق اعلام رئیس پلیس راه کشور 90 درصد ناوگان مسافربری کشور در حوزه جاده ای به سامانه یادشده تجهیز شدند،و همچنین تردد اتوبوس های فاقد سامانه سپهتن در جاده های سراسر کشور ممنوع است و تا زمانی که این سامانه بر روی این وسایل نقلیه نصب نشود، از تردد آنها جلوگیری می شود.

تخلفات رانندگی، آنلاین و لحظه‌ای علاوه بر اینکه به راننده به صورت پیامک ارسال می‌شود به شرکت مزبور نیز اعلام می‌گردد؛ سامانه سپهتن به هیچ وجه قابل دستکاری نیست و کوچکترین تغییر آن بلافاصله به پلیس گزارش می‌شود.

این سامانه در حوزه مسافربری به پلیس کمک می‌کند و حرکات راننده از طریق دوربینی که در داخل اتوبوس نصب است، به صورت لحظه ای، کنترل می شود.

راننده قبل از حرکت، گواهینامه را در داخل سامانه یادشده قرار داده و بر اساس بانک اطلاعاتی موجود، مدارک و سوابق راننده، مجاز و غیرمجاز بودن، میزان کارکرد وی در رانندگی، سرعت ها و توقف های غیرضروری، تخلفات رانندگی، سوابق خودرو، معاینه فنی، مسیر و زمان حرکت، مبدا و مقصد و... نشان داده می شود.

توقف‌گاه‌های مناسبی در طول مسیر برای این خودروها در نظر گرفته شده تا راننده هر سه ساعت به مدت 15 دقیقه در محل هایی پیش بینی شده، بایستد و از رانندگی مداوم و بدون استراحت جلوگیری شود.

 همه اطلاعات اتوبوس، یک کیلومتر مانده به پاسگاه از طریق بسترهای مخابراتی کشور برای پاسگاه ارسال و افسر نگهبان با مشاهده اطلاعات به دست آمده، خودرو متخلف را متوقف می‌کند البته توقف و نظارت رندمی برای پاسگاه ها و تیم های گشتی همچنان به قوت خود باقی است.

علاوه بر کاهش تخلفات متعدد از زمان راه اندازی این سامانه در حوزه ناوگان حمل ونقل مسافربری،به دلیل ایجاد تسهیلاتی برای رانندگان، مسافران و شرکت ها، رضایتمندی مردمی را نیز به همراه داشته است.

به منظور کنترل ناوگان باری کشور، سامانه سپهتن از سال 96 در حوزه باری راه اندازی می شود.